تقویم تاریخ؛ از سلطنت صد روزه ناپلئون تا درگذشت بارزانی

 

تاسیس حزب رستاخیز ملت ایران به دستور محمد رضا پهلوی
۴۶ سال پیش، در روز یازدهم اسفند سال ۱۳۵۳ هجری شمسی به دستور محمد رضا، آخرین شاه سلسله پهلوی، حزب «رستاخیز ملت ایران» تشکیل شد.

به این ترتیب ایران رسماً به یک کشور تک حزبی تبدیل شد و معدود احزابی هم که زیر نظر رژیم فعالیت می‌کردند، منحل شدند. حزب رستاخیز ابزاری در دست شاه برای تحقق اهداف نامشروع به ویژه تحکیم دیکتاتوری وی و کنترل بیشتر مردم از طریق عضویت آن‌ها در این حزب بود. به دلیل مخالفت مردم، عوامل رژیم استبدادی پهلوی آن‌ها را با تهدید و اجبار به عضویت حزب رستاخیز درمی آورند و به کسانی که از این کار خودداری می‌کردند، تهمت وطن فروشی می‌زدند. اما حضرت امام خمینی (ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران که در تبعید بودند، طی پیامی، مردم را به مخالفت با دیکتاتوری حزب رستاخیز فراخواندند و تأکید کردند: «.. درباره این حزب به اصطلاح رستاخیز ملی ایران باید گفت این عمل با این شکل تحمیلی، مخالف قانون اساسی و موازین بین‌المللی است و درهیچ یک از کشور‌های عالم نظیر ندارد.» تشکیل حزب رستاخیز به قدری موجب نارضایتی مردم ایران شد که تنها حدود سه سال و نیم دوام آورد و در جریان قیام مردم ایران، منحل شد. برخی تحلیل گران، تأسیس و عملکرد این حزب را یکی از دلایل وقوع انقلاب اسلامی می‌دانند.

 

درگذشت ملامصطفی بارزانی، از چهره‌های شاخص کردستان عراق
۴۲ سال پیش، در روز اول مارس سال ۱۹۷۹ میلادی ملا «مصطفی بارزانی» رهبر سابق کرد‌های عراق در بیمارستانی در آمریکا درگذشت. وی در سال ۱۹۰۳ در روستای بارزان در شمال عراق متولد شد و از نوجوانی به جنگ با نیرو‌های امپراتوری عثمانی پرداخت که در آن زمان عراق را در اختیار داشتند. بارزانی در مبارزات سال ۱۹۳۱ و ۱۹۳۲ به رهبری برادرش احمد شرکت داشت که درپی شکست قیام، به سلیمانیه در شمال غربی عراق تبعید شد. وی در سال ۱۹۴۵ از تبعیدگاه خود فرار کرد و درپی یک مبارزه ناموفق، به همراه افرادش به ایران رفت و به شورش تجزیه طلبان کردستان ایران کمک کرد. یک سال بعد، حزب دموکرات عراق تأسیس و ملا مصطفی بارزانی به ریاست آن برگزیده شد. به دنبال سرکوب شورش کرد‌های ایران، وی به شوروی پناهنده شد و به تحصیل علوم سیاسی پرداخت. در سال ۱۹۵۸ پس از آنکه عبدالکریم قاسم، نظامی چپگرا قدرت را در عراق به دست گرفت از بازگشت ملا مصطفی بارزانی استقبال کرد، اما مطالبات تجزیه طلبانه بارزانی، سرانجام باعث جنگ دولت مرکزی با نیرو‌های کرد شد. سرانجام در سال ۱۹۷۰ بارزانی از تجزیه طلبی دست برداشت و به توافقاتی با بغداد دست یافت، اما چهار سال بعد بار دیگر با حمایت شاه ایران، نبرد با ارتش عراق را آغاز کرد. در سال ۱۹۷۵ درپی انعقاد معاهده الجزایر میان ایران و عراق، شاه از حمایت بارزانی دست برداشت و وی مجبور به عقب نشینی شد. پس از بیماری و مرگ ملا مصطفی، پسرش مسعود بارزانی جای وی را گرفت و اتحادیه میهنی کردستان از حزب دموکرات کردستان عراق جدا شد.