عطوان: نقش سعودی، امارات و اسرائیل در کودتای نافرجام در اردن

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صداوسیما ، عبدالباری عطوان تحلیلگر سیاسی و نویسنده سرشناس عرب با اشاره به کودتای نافرجام اخیر در اردن، گفت: عربستان، امارات و اسرائیل در رویداد‌های اخیر اردن دست دارند و مصر نیز به علت شکست مذاکرات بر سر سد النهضه با اتیوپی با این کشور وارد جنگ خواهد شد و تصمیم جنگ نیز گرفته شده است.

عطوان در سخنان تصویری هفتگی اش که در پایگاه روزنامه اینترنتی رأی الیوم منتشر می‌شود گفت این روز‌ها دو بحران خطرناک وجود دارد یکی از آنان ممکن است به جنگ منجر شود و دومی نیز امکان دارد ثبات منطقه را متزلزل کند.
منظور من از بحران اولی مصر است. پس از فروپاشی آخرین دور از مذاکرات بر سر سد النهضه در کینشازا که هدفش دستیابی به یک راهکار مسالمت آمیز بود، گزینه نظامی تنها گزینه پیش روست. مصر می‌خواهد با این اقدامات تحریک آمیز اتیوپی چگونه رفتار کند؟ ملت مصر چگونه می‌خواهد رفتار کند؟ آیا حل و فصل در این است که جنگ شود؟

وی افزود موضوع دوم نیز بحران در اردن است. آنچه در اردن رخ داد بسیار خطرناک است، زیرا سلطنت هاشمی در معرض تهدید قرار دارد. دو دستگی‌ها به خاندان حاکم رسیده یعنی کارد به استخوان رسیده است. دو دستگی و منازعه در خاندان حاکم در اردن بسیار خطرناک است. چنین چیزی به هیچ وجه سابقه نداشت. اختلاف در وهله اول بر سر تاج و تخت نیست بلکه بر سر ولیعهدی است. یعنی دو ولیعهد در اردن بر سر این سمت رقابت می‌کنند.

ملکه نور از شاهزاده حمزه و ملکه رانیا از حسین بن عبد الله حمایت می‌کند. حقیقت همین است و دست از سخنان پوچ و تفسیر‌ها برداریم. این منازعه به شدت جریان دارد. شاهزاده حمزه می‌گوید از ولیعهدی محروم شده است و پسر عبد الله دوم نیز می‌گوید من بر اساس قانون اساسی وارث قانونی هستم.

این داستان تازگی ندارد، اما پرسش اینجاست که چرا موضوع ولیعهدی زودهنگام مطرح شده است؟ ما شاهد آن هستیم که شاهزاده حمزه فعالیت‌های متعدد و دیدار‌هایی دارد و از اوضاع انتقاد می‌کند. چرا شاهزاده حسن با تأخیر مأمور میانجیگری در این خصوص شد؟ اگر از اول شاهزاده حسن که بزرگ خاندان هاشمی است میانجیگری می‌کرد کار به اینجا نمی‌رسید و جایی برای مداخله نیرو‌های خارجی وجود نداشت.

پرسش آنجاست که این نیرو‌های خارجی چه کسانی هستند؟ بحران چگونه به وجود آمد؟ خبرگزاری رویترز به نقل از حدود نه منبع اعلام کرد عبد الله دوم پادشاه اردن از اقدام شاهزاده حمزه ولیعهد اردن به ملاقات با بستگان نه نفر از کسانی که بر اثر کمبود اکسیژن در بیمارستان السط جان باختند به شدت خشمگین شد. این یک فاجعه است.

اردن که در میان کشور‌های عربی، بهترین نظام بهداشتی را دارد اکسیژن نداشته باشد؟! شاهزاده حسن و سپس ملک عبد الله از این بیمارستان دیدن کردند و ملک عبد الله نیز موضع قاطعانه‌ای اتخاذ کرد و تصمیم گرفت همه مقصران را مجازات کند و وزیر بهداشت استعفا داد و رئیس بیمارستان نیز که عامل این فاجعه بود اخراج شد.

شاهزاده حمزه بر خلاف عرفی که در خاندان هاشمی وجود دارد درباره دیدارش از این بیمارستان اطلاع رسانی نکرده بود.
انتقاد شاهزاده حمزه از اوضاع بد و وخیم اردن و فساد در این کشور، کار اشتباهی نیست. خود ملک عبدالله گفت در اردن فساد وجود دارد و برای اصلاحات تلاش می‌کنیم.

انتقادات شاهزاده بازتاب دهنده دیدگاههاست. همه ملت اردن از فساد و سوء مدیریت و حیف و میل اموال عمومی ناراحت و آزرده خاطر هستند، اما کار به نوعی به رقابت رسیده است و برخی نیرو‌های خارجی در این خصوص مداخله کردند.

شاه اردن شاید به علل دیپلماتیک از این نیرو‌های خارجی صحبت نکرد، اما به نظر من سه نیروی خارجی در این بحران دست دارند. امارات و سعودی و نیز اسرائیل در تحولات اخیر اردن دست دارند. ائتلاف خلیجی یعنی سعودی و امارات، ملک عبدالله پادشاه اردن را به خاطر آن که به درخواست آنان برای اعزام نیرو به یمن و جنگ در کنار آنان در یمن پاسخ نداد نبخشیده اند.

آن‌ها هرگز اردن را در این خصوص نخواهند بخشید. خواسته سعودی و امارات از اردن این بود که به یمن نیرو بفرستد و در مقابل به امان پول بدهند. این دو کشور کمکهایشان را به اردن قطع کرده اند، زیرا این کشور در این جنگ شرکت نکرد. اسرائیل نیز معتقد است ملک عبدالله با مخالفتش با معامله قرن مرتکب اشتباه بزرگی شد.

جارد کوشنر داماد دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا علیه ملک عبدالله توطئه کرد، زیرا او با یک طرح اساسی آنان یعنی معامله قرن مخالفت و بر قیمومیت هاشمی بر قدس اشغالی و مسجدالاقصی پافشاری کرد. ائتلاف خلیجی و اسرائیل و کوشنر و ترامپ علیه اردن متحد شدند. به همین سبب اسرائیلی‌ها نگذاشتند حسین بن عبد الله در سالگرد شب معراج به مسجد الاقصی برود و در آن نماز بخواند.

عطوان گفت عوض الله (باسم عوض الله فرستاده ویژه شاه اردن به عربستان و از مقامات ارشد و سابق اردن) اشتباه بسیار بزرگی مرتکب شد. او نمک نشناسی کرد، چون در خدمت محمد بن سلمان ولیعهد سعودی قرار گرفت. او باعث و بانی بسیاری از طرح‌های مضر برای اردن بود مثلا طرح نئوم. طرح نئوم برای اردن مضر است. یا داستان قبیله حویطات که نیمی از آنان در عربستان و نیمی در اردن هستند و این به ضرر اردن است. طرح داووس صحرا نیز مضر است.

عوض الله با مذاکره و برقراری روابط با اسرائیل در خدمت سعودی قرار گرفت. عوض الله به کشورش پشت کرد در صورتی که وزیر دارایی اردن و حتی وزیر دربار شد و میلیون‌ها دینار به جیب زد... باید در اردن اصلاحات واقعی صورت بگیرد و مشکل بیکاری حل و پارلمان واقعی تشکیل شود که نماینده ملت اردن باشد.

درباره مصر باید بگویم به مصر اهانت شد. آبی احمد نخست وزیر اتیوپی به مصر اهانت و آن را تحقیر کرد. مصر از میانجیگری در خصوص سد النهضه دست برنداشته است و دنبال جنگ نیست، اما اتیوپی معیشت ده‌ها میلیون مصری و نیز ۵۰ میلیون سودانی را به بازی گرفته است و این هرگز پذیرفتنی نیست. رود نیل میلیون‌ها سال است که از مصر عبور می‌کند. آبی احمد دروغ گفت که این سد فقط برای تأمین برق است. یازده سد در مسیر رود نیل آبی ایجاد شده است.
مذاکرات نیز برای آبی احمد، حکم وقت کشی را داشت.

خطرناک‌تر اینکه سخنگوی وزارت خارجه اتیوپی گفت پس از آبگیری سد النهضه می‌خواهیم آب را بفروشیم و آب، دیگر رایگان نخواهد بود. او گفت اعراب، نفت را می‌فروشند ما هم آب می‌فروشیم. حرفی تحریک آمیزتر از این می‌توان زد؟ این اهانت به ملت مصر است. سد النهضه یعنی اینکه ۱۵۰ میلیون نفر در مصر و سودان با قحطی و سیل و فاجعه روبرو خواهند بود. آیا ما به عنوان عرب و مسلمان می‌پذیریم که ۱۵۰ میلیون نفر از گرسنگی و تشنگی بمیرند؟

اگر این جنگ رخ بدهد خطرناکترین جنگ‌های مصر خواهد بود. این جنگ اگر رخ بدهد جنگ مرگ و زندگی خواهد بود. مصر به اتیوپی اجازه نخواهد داد معیشت ده‌ها میلیون مصری را تحت تأثیر قرار دهد. عبد الفتاح السیسی رئیس جمهور مصر ناراحت است. ملت مصر در غلیان است و خواستار جنگ برای کرامتش است.

مصر می‌تواند بدون سیناء و جزایر صنافیر و تیران و کانال سوئز زندگی کند، اما نمی‌تواند بدون آب‌های نیل زندگی کند بنابراین جنگ احتمالی یک جنگ سرنوشت خواهد بود. بحث معیشت مصریهاست. السیسی گفت حتی از یک امتیاز آبی نیز صرف نظر خواهیم کرد. این جنگ اگر رخ بدهد مهم‌ترین جنگ خواهد بود. اطلاعات من نشان می‌دهد تصمیم به جنگ گرفته شده است و اطلاعات من حاکی است ملت برای این جنگ بسیج می‌شود و آخرین درمان نیز معمولا داغ گذاشتن بر روی بیمار است ملت مصر السیسی را مجبور خواهد کرد وارد جنگ با اتیوپی شود.