متغیرهای اقتصادی موثر برکاهش جمعیت

به گزارش سرویس پژوهش خبرگزاری صدا وسیما: جمعیت کلید واژه‌ای است که بسیاری از مناسبات اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.

 

در واقع موضوع خانواده و جمعیت از جمله عوامل راهبردی در راستای پیشرفت و یا انحطاط جوامع است. در سال‌های اخیر توجه به جوانان، نهاد خانواده و مسئله فرزندآوری اهمیت مضاعفی پیدا کرده است. همچنین تاکیدات رهبر معظم انقلاب بر مسئله خانواده و فرزندآوری، موجب حساسیت دغدغه‌مندان انقلاب اسلامی شده است.

 

از این رو بررسی ابعاد مختلف عوامل موثر برکاهش فرزندآوری حائز اهمیت است. از منظر دیگر؛ عوامل محتلف اجتماعی؛ فرهنگی و اقتصادی میزان فرزند آوری را تحت تاثیر خود قرار داده است که بررسی جداگانه هر کدام از این عوامل می‌تواند راهکار‌های اجرایی مقابله با آن‌ها را نیز به همراه داشته باشد. در این میان سهم متغیر‌های اقتصادی هم قابل توجه به نظر می‌رسد.

*مستندات:
یکی از موضوعات محوری که به ویژه در نیم قرن اخیر در مرکز مباحث توسعه قرار گرفته است، موضوع جمعیت است. وقتی صحبت از جمعیت می‌شود؛ عموم مردم به آن به عنوان یک گزاره سیاسی نگاه می‌کنند در حالی که افزایش یا کاهش جمعیت به طور مستقیم با معیشت، اقتصاد، امنیت و البته؛ آینده یک جامعه ارتباط تنگاتنگ دارد و حاکمیت هر کشوری می‌تواند از این ظرفیت برای بهبود زندگی مردم و اقتصاد کشور استفاده کند.

"از سوی دیگر؛ پیشران‌های مهمی وجود داردکه آینده جمعیتی ما را شکل می‌دهند که یکی از این موارد؛ پیشران اقتصادی است. البته بحث اقتصاد را نمی‌توانیم نادیده بگیریم. در واقع نگرانی‌های اقتصادی در میان خانواده‌ها مبنی بر اینکه از عهده مخارج فرزند بر بیایند یا وضعیت آن‌ها با ثبات باشد؛ این امرحقیقت و واقعیت جامعه ماست".

بنابراین برای افزایش فرزندآوری؛ سیاستگذاران باید شرایطی فراهم آورند که ازدواج جوانان در سنین مناسب صورت گیرد تا زوجین فرصت مناسب برای فرزندآوری داشته باشند. برای فرزندآوری بهتر هم؛ باید رفاه، اشتغال و توزیع عادلانه ثروت در جامعه افزایش یابد و برای زوج‌های جوان مشوق‌های اقتصادی درنظرگرفته شود.

در مجموع به نظر می‌رسد افزایش جمعیت بدون توجه به زیرساخت‌هایی مانند، رشد اقتصادی، پتانسیل بازار کار، و ... تبعات منفی در پی داشته باشد ضمن اینکه تغییرات اقتصادی اجتماعی خیلی سریع‌تر از برنامه‌های دولتی بر افراد جامعه که تمایل به تشکیل خانواده دارند یا وارد زندگی مشترک شده‌اند، تاثیر می‌گذارد. این در حالی است که نمی‌توان با برنامه‌ریزی‌های متمرکز این روند را تغییر داد، زیرا خانواده‌ها بسیار سریع‌تر از برنامه‌ریزان دولتی به شرایط واکنش نشان می‌دهند.

نتایج یک پژوهش انجام شده طی سالیان اخیر نشان می‌دهد که در طول دوره زمانی ۱۳۹۰-۱۳۶۵؛ تورم در این دوره به طور متوسط سالانه ۴۸/ ۱۹ درصد افزایش داشته است که موجب افزایش هزینه‌های خانواده‌ها در این سال‌های شده است.

در کنار این افزایش در هزینه‌های سرانه و هزینه فرصت والدین، بودجه سرانه سالانه به طور متوسط ۲ درصد افزایش داشته که این امر موجب شده است خانواده‌ها برای حفظ تعادل بودجه خود؛ از تعداد فرزندان خود بکاهند که نتیجه آن کاهش نرخ باروری در سال‌های گذشته بوده است.

در مجموع تحقیقات نشان می‌دهد که پارامتر‌های اقتصادی مورد بررسی بر نرخ باروری در جامعه تأثیرگذار هستند و می‌توان با کنترل این پارامترها، نرخ باروری را در جامعه به طور غیرمستقیم تحت نظر و کنترل داشت و متناسب با امکانات، منابع و شرایط جامعه، نرخ مناسب باروری را در جامعه حفظ کرد.

پژوهشگر: نرگس شامحمدی