کودکان کار مجازی

به گزارش سرویس پژوهش خبرگزاری صدا و سیما: امروزه فضای مجازی به عنوان یک سبک زندگی نو، تمام شئون زندگی ابناء بشر را تحت تاثیر قرار داده و به تعبیر جامعه‌شناختی، جبر اجتماعی حاکم، فناوری و تکنولوژی را بر زیست اجتماعی افراد تحمیل کرده است.

فضای مجازی از فضای حقیقی جدا نیست و نکته کلیدی این است که رسانه، در هر قالبی جذابیت دارد و برای مصرف کننده دارای ارزش است و افراد برای بهتر دیده شدن از این امکان بهره می‌برند؛ بنابراین بحث محبوبیت و شهرت نیز موضوعیت پیدا کرده و افراد تمایل به تولید محتوا و انتشار آن در فضای مجازی دارند. در همین ارتباط، امروزه با قسمی از تولیدکنندگان محتوا در فضای مجازی از جنس والدین مواجه هستیم که از کودکان خود به عنوان ابزاری برای انتفاع اقتصادی و شهرت بهره‌کشی می‌کنند. یادداشت پیش رو به این موضوع پرداخته است و سعی بر آگاه‌سازی نسبت به ابعاد و آثار گوناگون آن دارد.

• تعریف و مصادیق کودک کار مجازی
  روند جهانی‌شدن بیش از هر زمان دیگر نهاد خانواده و به‌خصوص خانواده‌های با ساختار سنتی را مورد تهدید قرار داده است و همین امر باعث شده که امروزه بیش از هر زمان دیگر شاهد بروز آسیب‌های نوپدید اجتماعی باشیم.
  با پدید آمدن پلتفرم‌های وب۲ و ۳ تغییرات زیادی در شئون زندگی بشر بوجود آمده که از آن جمله تاثیرات بر روابط و تعاملات انسانی است. از پدیده‌های جدیدی که با شکل‌گیری همین پلتفرم‌ها به وقوع پیوست می‌توان به «میکروسلبریتی-ها» اشاره کرد. به‌مدد این رسانه‌ها افرادی که شاید هیچ استعداد خاصی نداشتند، به افراد مشهوری تبدیل شده‌اند که تنها با اشتراک گذاشتن بخشی از زندگی روزمره خود در شبکه‌های اجتماعی معروف و از قِبل همین معروف‌شدن و قابلیت تاثیرگذاشتن، شرکت‌های تجاری و کسب و کار‌ها نیز از آن‌ها در جهت تبلیغ کالای خود حمایت‌های مالی انجام می‌دهند. یکی از این آسیب‌های نوپدید اجتماعی، کودک کار مجازی است.

در تعریف یونیسف کودکان کار سنتی، شامل کلیه اشخاص زیر ۱۸ سالی است که در خیابان‌ها مشغول تکدی‌گری، بزهکاری یا مشاغل کاذب و اغلب بی‌پناهند. آن‌ها مشغول به فعالیتی هستند که برای سلامت فیزیکی، روانی، اجتماعی، اخلاقی و شخصیتی کودک مضر است و با تحصیلشان تداخل پیدا می کند. اما امروزه با رشد شبکه‌های اجتماعی، کودکان اینفلوئنسر هم کودکان کار محسوب می‌شوند؛ یعنی افراد زیر ۱۸ ساله‌ای که به وسیله والدین و نزدیکان در صفحات مختلف مجازی به هر دلیلی تبدیل به یک شخص مشهور شده‌اند. جالب اینکه این قِسم از کودکان کار، در طبقه متوسط و پولدار جامعه، که والدینشان اعتقاد دارند به حقوق کودک خود نیز پایبند هستند، رخ می‌دهد.

شباهت این دو در این است که هر دو گروه برای والدین خود مستقیم و غیرمستقیم درآمدزایی و سودآوری می‌کنند، بچه‌ها در هر دو فضا از شیطنت‌ها و بازی‌های کودکانه خود فاصله می‌گیرند و نیاز‌های خانواده خود را تامین می‌کنند و در مقابل خدماتی که به خانواده خود ارائه می‌دهند، هیچ پولی دریافت نمی‌کنند، با این تفاوت که یکی در چهارراه‌ها و با ظاهری نامطلوب و دیگری در ظاهری بسیار آراسته و محیطی کاملاً فانتزی است.

کودکان کار امروزی با پوشیدن لباس‌های شیک و صحبت کردن دلنشین برای کار به فضای مجازی آمده‌اند. دیگر محل کار این کودکان سر چهارراه‌ها و خیابان‌ها نیست و درآمد آن‌ها به جای اسفند دود کردن و گل‌فروشی از مدلینگ و تبلیغات در فضای مجازی به دست می‌آید. اینان با لباس‌های فاخر پشت یک دوربین نشسته‌اند و به جای بازی با عروسک و دویدن دنبال توپ‌شان، ژست‌های بزرگسالانه گرفته‌اند تا عکاس به خواسته‌اش برسد یا در تلاش هستند تا انتظار پدر و مادر را برای تلفظ دیالوگ‌های دیکته‌شده تبلیغاتی برآورده کنند.

یک کودک با انتشار ویدئو از پوشش یا غذایی که تست می‌کند چقدر مورد هجمه یا تشویق کاربران قرار می‌گیرد و بر این مقدار هیجانات وارد شده به کودک چه آسیب‌هایی مترتب است؟

دقیقا دلیل اینکه به انجام این‌گونه فعالیت‌های کودکان در فضای مجازی، کودک کار گفته می‌شود این است که کودک و مراحل رشد روانی او تحت تأثیر قرار می‌گیرد. اما ببینیم قوانین در مورد حقوق کودگ چه می‌گویند:

متن کامل این مطلب در اینجا قابل دسترس است

پژوهشگر: یاسر بهشتی