تقویم تاریخ؛ از شهادت میرزا کوچک خان جنگلی تا روز جهانی لغو بردگی

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صداوسیما، مهم‌ترین رویداد‌های تاریخی جهان در چنین روزی (یازدهم آذر) به شرح زیر است:

شهادت میرزا کوچک خان جنگلی، روحانی مبارز و آزادیخواه
۱۰۰ سال پیش در چنین روزی، یازدهم آذر سال ۱۳۰۰ هجری شمسی میرزا «کوچک خان جنگلی»، روحانی مبارز و آزادیخواه ایرانی، توسط مامورین رضا خان، دیکتاتور ایران و با همکاری دول‌های شوروی و انگلیس به شهادت رسید. او در آغاز نوجوانی در مدارس علوم دینی به تحصیل پرداخت و در این رشته مدارج علمی را طی کرد. او سپس به صفوف آزادیخواهان پیوست و برای ادامه مبارزه روانه تهران شد. در زمان جنگ جهانی اول، کوچک خان که اوضاع ایران را پریشان و آن را در اشغال بیگانگان می‌دید با گرایش به اندیشه اتحاد اسلام، درصدد برآمد تا با سازماندهی یک تشکیلات نظامی به مبارزه علیه استبداد و استعمار بپردازد. در سال ۱۹۱۹ میلادی قراردادی بین ایران و انگلیس امضا شد که در صورت اجرا، نفوذ بیشتر انگلیسی‌ها را در ایران به دنبال داشت. انعقاد این قرارداد زمینه حرکت‌های مخالف دخالت بیگانگان در ایران، ازجمله نهضت جنگل را فراهم ساخت. اگرچه میرزا کوچک خان در ابتدا پیروزی‌های چشمگیری به دست آورد، اما پس از چند درگیری با قوای دولتی، بر اثر توطئه‌های شوروی و انگلیس و بروز تفرقه میان اعضای اصلی نهضت، نیرو‌های او پراکنده شدند. این موضوع باعث دستگیری و شهادت تعدادی از آزادیخواهان شد. میرزا کوچک خان هم که به منظور گردآوری نیرو از زادگاهش خارج شده بود، در اثر برف و سرمای شدید در جنگل‌های شمال ایران توان خود را از دست داد و مزدوران رضاخان که در تعقیب او بودند، وی را نیمه جان یافتند و سر از بدنش جدا کردند و آن را به نشانه پایان قیام جنگل برای رضاخان فرستادند.

درگذشت حسن صباح
۹۲۵ سال پیش، در روز بیست و ششم ربیع الثانی سال ۵۱۸ هجری قمری «حسن صبّاح» بنیانگذار حکومت اسماعیلیان در ایران، درگذشت. وی در حدود سال ۴۴۵ ه. ق در شهر مقدس قم به دنیا آمد و در کودکی همراه خانواده اش به شهر ری در جنوب تهران رفت. حسن در این شهر به فراگیری علوم اسلامی و شیعی پرداخت، اما در جوانی به فرقه اسماعیلیه گرایش پیدا کرد. پیروان این فرقه بر خلاف دیگر شیعیان، پس از امام صادق (ع)، فرزندش حضرت کاظم (ع) را امام نمی‌دانند و فرزند دیگر امام صادق یعنی اسماعیل را به عنوان آخرین امام پذیرفته اند. حسن صباح پس از آنکه با این فرقه آشنا شد به مصر رفت تا بیشتر از تعالیم این فرقه آگاه شود. در آن زمان رهبران اسماعیلیان، خلفای فاطمی مصر بودند. حسن صباح در سال ۴۷۳ ه. ق به ایران بازگشت و در نواحی مختلف به تبلیغ پرداخت. وی در سال ۴۸۳ ه. ق قلعه مستحکم اَلَموت در نزدیکی قزوین در شمال ایران را تصرف نمود و قیام علیه حکومت سلجوقیان را که بر ایران حکومت می‌کرد، آغاز کرد. حکومت اسماعیلیان تحت رهبری صباح، قلعه‌ها و نقاط مختلفی در شمال شرقی، جنوب و حتی مرکز ایران را به تصرف درآوردند و بسیاری از سران سلجوقیان را کشتند. حسن صباح مردی فاضل بود و در کلام، فلسفه و نجوم تسلط داشت و کتاب‌هایی نیز برای پیروانش نگاشته است.

روز جهانی لغو بردگی
دوم دسامبر روز جهانی لغو بردگی است. همه ساله چنین روزی به عنوان روز لغو نظام بردگی در جهان گرامی داشته می‌شود. اگر چه مفاهیم قبلی بردگی مثل استعمار کهنه و یا نظام برده داری بر چیده شده، اما مفاهیمی، چون استعمار نوین به وجود آمده است. روابط کارگر و کارفرما در عصر جدید، وجود شرکت‌های چندملیتی، وجود کشور‌های شمال و جنوب، بازار بودن کشور‌های جنوب برای کشور‌های شمال و... همگی از مسئله‌ای حکایت می‌کنند که به آن، بردگی در نظام جدید اطلاق می‌شود.

آغاز امپراتوری ناپلئون بناپارت
۲۱۷ سال پیش در چنین روزی برابر با دوم دسامبر ۱۸۰۴ میلادی "ناپلئون بُناپارت" در کلیسای جامع نوتردام در پاریس به عنوان امپراتور فرانسه تاج گذاری کرد. پس از کودتای ناپلئون بُناپارت در نهم نوامبر ۱۷۹۹ م و به دست گرفتن قدرت، وی در مقام کنسول اول فرانسه، مقدمات امپراتوری خود را فراهم ساخت و به عنوان ناجی انقلاب شهرت یافت. دومین گام ناپلئون برای رسیدن به قدرت مطلقه، تجدیدنظر در قانون اساسی سال ۱۸۰۰ م و تصویب قانون جدیدی در ماه اوت سال ۱۸۰۲ م بود که مقام او را به عنوان کنسول مادام ‏العمر تثبیت می‏ نمود و مجالس قانون‏گزاری را عملاً تابع او می ‏ساخت. دو سال بعد ناپلئون تصمیم گرفت در قالب عنوان امپراتور فرانسه، رژیم سلطنتی موروثی را به فرانسه باز گرداند. از این‏رو، این تصمیم را در یک همه‏ پرسی از تصویب مردم گذراند. ناپلئون که ایتالیا و مقر حکومت پاپ‏‌ها را نیز تحت سلطه خود داشت، پاپ را وادار کرد برای حضور در مراسم تاج‏گذاری او به پاریس برود و با دست خود، تاج امپراتوری فرانسه را بر سر او بگذارد. در این مراسم که روز دوم دسامبر ۱۸۰۴ م در کلیسای نوتِردام پاریس برگزار شد، ناپلئون تاج‏گذاری کرد و همسر خود را نیز امپراتوریس و ملکه فرانسه خواند. به این ترتیب دوره جمهوری اول فرانسه که از ۲۲ سپتامبر ۱۷۹۲ م، پس از الغای رژیم سلطنت، آغاز شده بود به پایان رسید و ۲۶ روز بعد، در ۲۸ دسامبر ۱۸۰۴ م این جمهوری رسماً پایان پذیرفت.

تقسیم شبه جزیره کره
۷۶ سال پیش در چنین روزی، دوم دسامبر ۱۹۴۵ میلادی شبه‏ جزیره کره به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم شد. پس از پایان جنگ جهانی دوم و شکست ژاپن که بخش‏ هایى گسترده از منطقه شرق آسیا را به تصرف خود درآورده بود، سران متفقین در اجلاس‏‌های یالتا و پوتسدام، به بررسی نحوه اداره جهانِ پس از جنگ پرداختند، اما از همان جلسات نخست مشخص شد که امریکا و شوروی هر کدام به دنبال سهم بیشتر و دامنه گسترده ‏تری برای نفوذ و تسلط بر منطقه می‏ باشند. یکی از مناطقی که بنا به خواست سران کشور‌های پیروز در جنگ، به دو قسمت تقسیم شد، شبه جزیره کره بود. در ماه‏های پایانی جنگ جهانی دوم و پس از اعلان جنگ شوروی به ژاپن، نیرو‌های روسیه، ضمن تصرف منچوری، به منطقه کره نیز حمله‏ ور شدند و تا مدار ۳۸ درجه جغرافیایى پیش رفتند. از سوی دیگر، نیرو‌های امریکایى نیز در ۸ سپتامبر ۱۹۴۵ م قسمت جنوبی این شبه جزیره را تصرف نموده و در میانه منطقه، با نیرو‌های شوروی تلاقی کردند. بدین ترتیب در دوم دسامبر همین سال مقدمات تقسیم سرزمین کره فراهم گردید و در ۲۷ دسامبر همان سال در کنفرانس مسکو رسمیت یافت.
قیام فیدل کاسترو در کوبا
۶۵ سال پیش در چنین روزی، دوم دسامبر سال ۱۹۵۶ میلادی قیام فیدل کاسترو، برای رهایی کشورش کوبا آغاز شد. کاسترو به منظور مبارزه با باتیستا، دیکتاتور وابسته کوبا، به اتفاق عده‌ای از همرزمانش، قیام مسلحانه خود را برای آزادی کشورش با حمله به یک پادگان نظامی به نام مونکادا آغاز کرد، اما سربازان باتیستا به شدت این قیام را سرکوب کردند و کاسترو نیز دستگیر و زندانی شد. مدتی بعد، کاسترو تبعید شد. اما وی، گروهی دیگر گرد آورد و به کوبا بازگشت و در مناطق کوهستانی کوبا به نبرد با رژیم دست نشانده آمریکا پرداخت. سرانجام در سال ۱۹۵۸ کاسترو دستور حمله به مواضع نظامی و نقاط حساس پایتخت و سایر شهر‌های کوبا را صادر کرد. در نتیجه این حملات بسیاری از مناطق حساس به تصرف انقلابیون درآمد و باتیستا ناچار به پایگاه نظامی آمریکا در کوبا، پناهنده شد و سپس از کشور گریخت. کاسترو در فوریه سال ۱۹۵۹ میلادی به مقام نخست وزیری کوبا رسید و در دسامبر سال ۱۹۷۶ میلادی به ریاست جمهوری کوبا برگزیده شد. کاسترو از سال ۲۰۰۶ به دلیل بیماری زمام رهبری کشور کوبا را به برادرش رائول کاسترو سپرد. فیدل کاسترو سرانجام در ۲۵ نوامبر ۲۰۱۶ و در سن ۹۰ سالگی درگذشت.