پخش زنده
امروز: -
سرایان؛ سرزمین آب‌انبارها
شهرستان سرایان در شمال غربی استان خراسان جنوبی، معروف به سرزمین آب‌انبارها با جاذبه‌های گردشگری و آثار تاریخی، همه‌ساله پذیرای مهمانان نوروزی و گردشگران است.
به گزارش گروه وب‌گردی خبرگزاری صدا و سیما، بررسی‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهند که سابقه استقرار جوامع پیش از تاریخ در حوالی آیسک سرایان، به هزاره‌های چهارم و سوم پیش از میلاد می‌رسد.
سابقه تاریخی سرایان به دوران قبل از اسلام بازمی‌گردد و سد تاریخی زو، از یادگارهای باقی‌مانده آن دوران است و در دوره اسلامی نیز این منطقه بخشی از ایالت قهستان بوده است.
سرایان با آب انبارهای فراوان که ۱۴ باب آن در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده، لقب سرزمین آب انبارها را به خود گرفته است و بزرگترین آب انبار آن، آب انبار پایین سرایان نام دارد.
آب انبارها بناهایی عام‌المنفعه هستند که در مناطق خشک و بیابانی، از اهمیت ویژه برخوردارند و هنوز از برخی از این آب انبارها استفاده می‌شود.
آب انبار کاروانسرای سرایان، جزو آب انبارهایی است که از سلامت زیادی برخوردار و آب مصرفی آن از قنات معروف زابر در فصل زمستان تأمین می‌شود و در فصول گرم سال مورد استفاده مردم منطقه قرار می گیرد.
علاوه بر این آب انبار، پنج آب انبار دیگر نیز در شهر سرایان هستند که هنوز مورد استفاده قرار می گیرند.
این آب انبار در میدان کوثر، در کنار حمام و کاروانسرای سرایان واقع شده و عناصر معماری آن، سردر ورودی، پلکان، پاشیر و مخزن است. سردر ورودی آن دارای طاق جناغی با تزئینات رسمی‌بندی بوده و پوشش پلکان به شیوه آهنگ اجرا شده است که پس از آن فضای پاشیر و مخزن استوانه‌ای شکل بنا با سقف گنبدی قرار دارد.
این بنا مربوط به دوره صفوی بوده، عمده‌ترین مصالح مورد استفاده در آن، آجر و مهم‌ترین ویژگی اثر، تزئینات آجری به شیوه خفته و راسته و رسمی‌بندی گچی زیر طاق سردر ورودی است.
این آب انبار دارای ۳۹ پله و ظرفیت مخزن حدود ۳۵۰ متر مکعب بوده که از سوی میر تونی و به سفارش فاضل تونی، ساخته شده و در سنگ لوح بنا ذکر امام حسین، علیه السلام و لعن یزید، لعنه الله علیه، آمده است.
کاروانسرای سرایان، مسجد جامع سرایان، مقبره تورانشاه، آب انبار کاروانسرا، آب انبار کمال آیسک، برج حصار سه قلعه و قلعه قلاع سرایان، از جمله آثار ارزشمند و دیدنی برای مسافران نوروزی و گردشگران هستند.
کاروانسرای سرایان، مربوط به دوره صفوی به شیوه دو ایوانی ساخته شده و فضاهای معماری آن، عبارت‌اند از سردر ورودی که واقع در ضلع جنوبی بوده و دارای طاق جناغی با تزئینات کاربندی است.
هشتی این بنا از دو سو بـه اتاق‌های فرعی و از روبرو به صحن، منتهی می‌شود. حجره‌های متعدد برای استراحت کاروانیان ساخته شده و دو ایوان در اضلاع شمالی، جنوبی و اصطبل در پشت ایوان و حجره‌های شمالی بنا، جای گرفته‌اند.
کاروانسرای سرایان از آثار دوره صفوی بوده و به رباط شاه عباسی معروف است.
آب انبار کاروانسرا به همراه کاروانسرا، حمام و بازار، یک مجموعه فرهنگی را تشکیل می‌دهند.
عناصر معماری بنا شامل سردر ورودی، پلکان، پاشیر و مخزن است و سردر ورودی آن دارای طاق جناغی و تزئینات رسمی‌بندی بوده و پوشش پلکان آن به شیوه آهنگ اجرا شده است و پس از آن، فضای پاشیر و مخزن قرار دارد.
این بنا مربوط به دوره صفویه است و عمده‌ترین مصالح مورد استفاده در آن، آجر، ملات گچ و ساروج هستند.
مقبره توران شاه، مربوط به دوره تیموری در حاشیه جنوبی شهر سرایان و در داخل قبرستان قدیمی، واقع شده است.
منطقه نمونه گردشگری مصعبی و کریمو، از دیگر آثار تاریخی سرایان در روستاهای مصعبی و کریمو از توابع بخش مرکزی شهرستان سرایان در ۳۰ کیلومتری شمال شهر واقع شده است.
آب و هوای این روستاها در بهار و تابستان و اوایل پاییز، مطبوع و دل‌پذیر و در زمستان‌ها سرد است و چشمه‌سارهای فراوان، آب و هوای مساعد و زمین‌های مستعد، موجب رونق باغداری و دامداری در این روستاها شده‌اند.
نظر شما