بسیج عمومی برای مبارزه با قاچاق کالا و ارز آن قدرها هم کار سختی نیست. چرا که عموم مردم به‌ دنبال مشاغل پایدار و معتبر، امنیت شغلی، درآمد قابل قبول و مشروع و تضمین آینده‌ی خود و خانواده‌شان هستند.

برخی راهکارها در ذیل آورده شده است:

* کارآفرینی توسط دولت

مشاغل مشروع می‌توانند با فعالیت‌های پر‌سود قاچاق رقابت کنند، زیرا فعالیت افراد در مشاغل مشروع به آن‌ها هویت اجتماعی جدید داده و آن‌ها را به ‌سوی تبعیت از قوانین و انتظام اجتماعی سوق می‌دهد. البته همراه با توسعه‌ی اشتغال باید رشد مهارت‌ها و تخصص‌ها‌ی متنوع نیز در بین مردم مدنظر قرار گیرد.

* آموزش در‌جهت گسترش مهارت‌های فنی و شغلی

یکی دیگر از راهکار‌ها‌ی متقاعد کردن مردم برای مبارزه همگانی با پدیده شوم قاچاق کالا و ارز این است که برای توسعه‌ی آموزش در‌جهت گسترش مهارت‌های فنی و شغلی، برنامه‌ریزی کوتاه مدت و بلند مدت سریع صورت پذیرد. زیرا این امر توانائی افراد را برای فعالیت مفید و کسب مشاغل و موقعیت‌های اجتماعی افزایش داده و نگرش آن‌ها را به‌سوی اشتغال سالم سوق می‌دهد. به‌عبارت دیگر با مناسب شدن زمینه‌های اقتصادی و استفاده از مهارت‌ها، ارزش‌ها‌ی اجتماعی و فرهنگی که تائید کننده‌ی قاچاق کالا هستند، تغییر می‌یابند.

* گسترش آموزش فنی و حرفه‌ای

به موازات اقدامات فوق باید به گسترش آموزش فنی و حرفه‌ای پرداخت تا از این طریق هنجار‌ها و ارزش‌های عملی نیز در سطح وسیع اشاعه یابد. اشاعه‌ی این هنجار‌ها و ارزش‌ها می‌تواند اشتغال به قاچاق را از جذابیت بیاندازد. به‌منظور توسعه‌ی اشتغال، ایجاد تولیدی های مشترک با کشور‌ها‌ی همسایه در مناطق مرزی و همچنین ایجاد بازار‌ها‌ی مشترک، اقدامات مهم دیگری هستند که می‌توانند در‌صورت عدم مغایرت با برنامه‌ریزی‌های کلان ملی در مسیر توسعه موجب کاهش قاچاق کالا شوند.

* افزایش عزت‌نفس مردم از طریق تبلیغات گسترده

یکی دیگر از راهکار‌ها، افزایش عزت‌نفس مردم از طریق تبلیغات گسترده روی دانشمندان و شعرا و هنرمندان و سلحشوران به ‌وسیله‌ی ابزار‌های تبلیغاتی مناسب است. فعالیت‌ها و اقداماتی که برای متقاعد کردن مردم در پرهیز از قاچاق کالا صورت می‌گیرد باید همه‌ جانبه باشد.

* تشویق به قانون ‌مداری

تشویق به قانون ‌مداری و مجاب کردن مدام برای پیروی از انتظامات اجتماعی در جهت مقابله با قاچاق را می‌توان حائز اهمیت تلقی شود. بنابراین باید نقش سازمان‌های مردم نهاد و NGO ها را پر‌رنگ ساخت. همچنین هنرمندان، روحانیون، اساتید و معلمان از افراد معتبر و مورد پذیرش محسوب می‌شوند بنابراین شایسته است در برگزاری نشست‌ها درباره‌ی پیروی مردم از قوانین جمهوری اسلامی و پرهیز از قاچاق کالا از همکاری این افراد استفاده شود.

* ایفای نقش موثر از سوی رسانه های داخلی

همچنین ضرورت دارد رسانه‌های داخلی با برنامه‌ریزی اصولی و علمی به ایفای نقش فعال‌تر و موثر‌تر‌ی بپردازند. در‌واقع رسانه‌های داخلی از دو جنبه باید فعال شوند: یکی تبلیغ در‌جهت متقاعد کردن مردم برای پرهیز از قاچاق کالا، دیگری مقابله با تبلیغات سوء رسانه‌ها‌ی خارجی. همچنین لازم است اخبار مهم مربوط به قاچاق کالا‌ توسط ائمه جمعه، صدا ‌و ‌سیما و روزنامه‌ها به اطلاع و آگاهی مردم برسد.

برای روی‌گردانی مردم از قاچاق کالا، ضمن اینکه لازم است پیشنهادات مطرح شده به اجرا در ‌آیند، باید گفتمان‌سازی رسانه‌ای بر‌روی موارد اشاره شده (کاهش نرخ بیکاری، ایجاد مشاغل کافی و توسعه‌ی اقتصادی، رشد و گسترش مهارت‌ها‌ی فنی و شغلی، گسترش آموزش فنی و حرفه‌ای، اشاعه‌ی هنجار‌ها و ارزش‌ها‌ی عملی، ایجاد تولیدی‌ها و بازار‌ها‌ی مشترک با کشور‌ها‌ی همسایه، افزایش عزت نفس مردم، تشویق به قانون‌مداری) در برنامه‌ها‌ی رادیوئی و تلویزیونی و به‌خصوص بهره‌گیری از فضای مجازی مورد توجه قرار گیرد تا به اغنای جمعی در‌ رابطه با متقاعد کردن مردم در پرهیز از فعالیت قاچاق منجر شود.

کلام آخر

به یاد داشته باشیم با گذشت 14 سال از فرمان مقام معظم رهبری به رئیس جمهور وقت برای مبارزه با قاچاق کالا و ارز اگر در این مسیر توفیق چندانی نداشته ایم به این جهت است که هنوز یک عزم ملی و بسیج عمومی برای مبارزه با قاچاق کالا و ارز ایجاد نشده است. پس بهترین راه مبارزه با قاچاق کالا و ارز بسیج افکار عمومی برای مبارزه با این پدیده شوم است.

پژوهش خبری صدا وسیما//دکتر حسن نجفی سولاری،‌ استاد دانشگاه